ZAMAN ƘARSHE
Rubutawa: Sudeis aliyu

BABI NA ƊAYA – Ruwa Ba Ya Gudu a Banza

Ranar Laraba, . Kamar kowace rana a ƙauyen Tsamiyar Gizo. Amma yau, da misalin ƙarfe huɗu
na yamma, wani abu ya canza. Wani yaro ya shigo da gudu cikin gari yana ihu:

"An ga hayaki daga duwatsu! Wuta na fitowa daga ƙasa!"

Mutane suka fito da gudu, wasu suna kallon sama, wasu suna kallon ƙasa. Tsoffin da suka taɓa
jin labarin *Zulmaaru* suka fara rawar jiki.

"Kai!" inji Alhaji Muntari, tsohon malam: "Kuna tuna da abin da aka faɗa? Idan wuta ta fito daga
Dutsen Gwamfi, to duhu ya kusa dawo wa duniya!"

Shureim, wani matashi mai shekaru 17, yana tsaye a bakin rijiya yana kallon hayakin yana
murɗa alkyabba. Idonsa cike da tambaya, zuciyarsa kuma kamar ana hura wuta a ciki.

Sai wani dattijo ya zo kusa da shi. Tsoho ne wanda ba kowa ke ganinsa ba — malam mai
nutsuwa da hikima, suna kiransa **Baba Ghalli**.

"Shureim," ya ce da shi da muryar da ta yi sanyi da kwantar da hankali, "lokaci ya yi."

Shureim ya juyo da mamaki. "Lokaci na me?"

"Lokacin da kake tsoron zuwansa. Lokacin da jininka zai farka."

"Jinina? Me kake nufi?"

Baba Ghalli ya tsuguna ya ɗauko ƙasa daga ƙafafun Shureim, ya ce:
"Ka fi yadda kake tunani, yaron nan. Kai ne wanda aka rubuta zai fuskanci **Zulmaaru**, bokan
da ya haɗa jinin mutane da jinin aljanu."

Shureim ya ƙame. "Ni kuwa?"

Baba Ghalli ya ce da shi:
"Zulmaaru ya dawo. Wataƙila tun da dadewa yana kallonka a mafarki, yana jiranka ka yi
kuskure."

***

A can cikin duhun da ke ƙasan duwatsu, *Zulmaaru* yana zaune a kan babban dutsen da yake
ta zubar da hayaki.

Girgiza da tsakar dare. Rana ba ta faɗuwa ba, amma sararin ya fara duhu.
Sai ya furta da murya kamar guguwa:

"Shureim... ya kamata ka shirya. Wannan ba zaman lafiya ba ne. Wannan shi ne... *Zaman
Ƙarshe*."


BABI NA 2 – Ranar Da Rana Ta Ƙi Fitowa

Ranar ta biyo washegarin hayakin Dutsen Gwamfi. Mutane sun kwana da kukan dare, kuma
sun tashi da duhun rana. Rana ta ƙi fitowa.

Shureim ya buɗe idanunsa cikin daki mai shiru. Amma zuciyarsa ba shiru ba ce. Mafarki mai
tsanani ya dame shi: yana cikin wani fili mai baƙin hayaki, yana tafiya cikin jini, yana ganin
mutane suna ƙoƙarin kira masa, amma muryar su ba sa jin ta.

"Shureim! Wake up!"

A tsaye a ƙofar ɗakin sa, ƙanwarsa **Nadrah** na tsaye da fuskarta cike da tsoro.
"Ka tashi! Baba Ghalli ya ce mu tafi nan da nan. Yace wani abu zai faru da ƙauyen nan yau."

Shureim ya tashi da mamaki da firgici. Har yanzu yana jin murya a cikin kunnensa — murya mai
kaifi da daskarewar duhu:
*“You cannot run… the blood of the guardians is yours…”*

Ya duba ƙasan gadonsa — a can, yana kwance wani ƙaramin ƙaho na azurfa, wanda bai taɓa
gani ba a rayuwarsa. Sai yana amsa wutar hannunsa idan ya taɓa shi — kamar yana da rai.

***

A wajen gari kuwa, Baba Ghalli na zaune a bakin itacen tamarindin da yake yin baƙin inuwa.
Yana karanta wani *littafi mai duhu* wanda aka ce ba kowa ke iya buɗe shi ba sai wanda aka
zaɓa.

Sai ya kalli sama.
“Zulmaaru ya soma hura numfashi. Yana kiran tsaffin rundunarsa. Aljanu na hawa iska, bokaye
na farfadowa. Lokacin mu bai da yawa.”

Yana ta karanta ayoyi da sunaye, yana kiran *Masu Tsarki*, *Masu Jini*, da *Masu Imani*.

***

Zulmaaru kuma a duhun dutsen nan yana tsaye a gaban madubin sihiri. Fuskar sa kamar ba
mutum ba — ido ɗaya mai zinariya, ɗaya kuwa duka jini ne.

“Shureim… wannan matashin yaron, me yasa jinin jaruman farko ya shiga jikinsa? Ba'a ce sun
ƙare ba?”

Sai wani aljani mai yatsu goma ya bayyana daga ƙasa.
"Zulmaaru, kuɗin sihiri sun taru. Rayuka sun daɗe da zubar. Amma wannan yaron — yana da
**hatimi** a zuciyarsa."

"To mu farfaɗo da bokan farko – **Uban Duha**, ya karɓo mana zuciyarsa kafin ta farka da
cikakken iko."

***

A wannan rana, Shureim da Nadrah suka fara tafiya da Baba Ghalli zuwa wani wuri da ake kira
**Gidan Maƙiyan Rana** – wani ƙaramin sansani ne da ake ƙulla *karin ilimi*, *sirruka*, da
*horo*.

"Shureim," inji Baba Ghalli, "A nan ne za ka san asalin jinin ka. Da kuma dalilin da yasa
*Zulmaaru* ya tsani irin ka."

"Wane irin ni ne, Baba?"

"Ka kasance daga *'Ya'yan Masu Tsarki Bakwai*. Daga dangin da suka taɓa kulle duniya daga
sharrin bokaye. Amma yanzu kai ka rage. Idan ka faɗi, duniya ta faɗi."

***

Duhu ya fara sauka da tsoro. A rana. Rana ta ƙi fitowa, duniya ta ɓace da launi. Sai wani daga
cikin bokayen Zulmaaru ya taso daga ƙasa da igiyar wuta — yana neman **zuciyar jarumi mai
hatimi**.

Amma Shureim bai shirya ba…

*Wannan shi ne farkon gwagwarmayar da zata tantance me ya dace da zaman duniya –
shaidanu ko mutane.*


BABI NA 3 – Hatimin Jini

Gidan Maƙiyan Rana ba gini ba ne irin na talakawa ko manyan birane. Tsarin sa tamkar kogo ne
da aka tono daga cikin dutse, amma ciki yana da madubai masu haske, katakai masu sassaka,
da bango da ke ba da sautuka idan ka yi shiru.

Baba Ghalli ya shiga gaban dakin horo da Shureim. A can, akwai wata mata tsaye tana sanye
da farin mayafi mai layi ja, hannunta cike da tabo, idanunta kuwa na haske — *Uwar Ilmi*,
wacce ake kira **Yahzara**.

"Kin ganshi?" inji Baba Ghalli.

Yahzara ta matsa kusa da Shureim, ta duba shi daga sama har ƙasa ba tare da ta motsa ido ba.

"Na dade ina jiran jinin sa. Amma akwai murɗa a jikinsa – akwai hatimi da aka ɓoye a zuciyarsa.
Wannan hatimi ne na jaruman farko."

Shureim ya ce:
"A mene ne wannan hatimi yake nufi? Kuma me yasa ni?"

Yahzara ta furta:
"Domin kai ne ƙarshen iyalansu. Hatimin da ke jikinka na iya buɗe ko rufe ƙofar duniya biyu —
ta mutane da ta aljanu."

"Bokaye da aljanu suna son su buɗe ta. Amma kai – kai za ka yanke hukunci."

Shureim ya daɗe yana kallonsu. Zuciyarsa na bugawa. A hankali, Yahzara ta ɗauko wani abu
daga aljihunta – ƙaramar wuka ce, amma tana kyalli kamar zinariya da jini a lokaci guda.

"Idan kana da gaskiya a ranka, jinin ka zai bayyana da haske. Idan ƙarya ne – zai ƙone."

Ta yi masa rauni kadan a tafin hannunsa. Amma jinin da ya fito… **ba jajaye ba ne — kore ne
mai walƙiya!**

Yahzara ta ja da baya. Baba Ghalli ya zuba ido.

"Subhanallah..." inji Baba. "Jinin fitilar farko! Wannan ya wuce hasashe."

***

A can cikin duhun dutsen *Zulmaaru*, an jiyo wani ihu.

“Na jita! Na jita! An kunna hatimin jini! Yaron ya fara horo!!”

Zulmaaru ya buɗe idonsa — wannan karon su biyu ne, kuma kowanne yana ambato wasu ayoyi
da ba a fahimta. Wani harshe ne daga zamanin bokaye na dā.

"Sai an farka da **Karsanar Asara** – ruwan da ke guba ga masu haske!"

Sai ya kira ɗayan mabiyansa – boka mai suna **Askur**. Tsawo kamar ciyawa, amma muryar
sa kamar kukan kare da tsuntsu tare.

"Ka je… ka shige cikin mafarkinsa. Ka ja ransa daga zuciya. Idan ka iya fasa hatimin – to duniya
ta mallake mu."

***

A wannan dare, Shureim ya fara ganin mafarki – ya na cikin gari da babu rana, kuma mutane
suna tafiya da baya kamar baya ne gaba.

A can gaban titi, wata yarinya ta tsaya — tana kuka. Idonta yana kama da na ɗan Adam, amma
fuskarta ba kamar mutum ba.

“Ka dawo min da rana!” ta ce da shi da murya mai ƙarfi.

“Me yasa ka ƙyale duhu ya shige mana?”

Shureim ya ce: “Ni fa ban san komai ba!”

Sai wani dattijo ya bayyana daga baya ya ce:
"Idan kai ba kai ba ne – to wa zai iya?"

Da wannan kalma, hatimin da ke ƙirjinsa ya fara walƙiya – ya farka cikin gumi.

***

A washegari, Yahzara ta ce:

"A yau zaka fara horon *Tsarkin Jiki* – mataki na farko kafin ka iya dafa ayar aljanu."

Shureim ya rufe idonsa, ya ce:
"Zan yi. Amma ku koya min da gaske. Saboda ba zan bari duniya ta faɗi a kaina ba."

***

A can cikin duhu, Zulmaaru ya yi dariya mai zurfi.
"Ka fara… amma ba ka san cewa **wanda ba’a gani** na tafe ba."



BABI NA 4 – Wanda Ba’a Gani

Yau gobe bayan farkon horo. Shureim ya zauna a cikin dakin dutse, yana kallon wutar da
Yahzara ta kunna a tsakiyar ɗaki. Wutar ba ja ba ce, ba kuma kore ba – *kamar wutar da bata
yarda da duhu ko haske ba*.

"Ka shigo ciki," inji Yahzara, "ka kalli kanka daga ciki."

Shureim ya taka zuwa gaban wutar, ya lumshe idonsa. A lokaci guda, ya ji kamar yana rabe
biyu — jikinsa a wajen, amma ruhinsa yana cikin wani wuri mai hasken toka, rana bata
haskakawa, amma babu duhu.

A can, wani abu yana kallonsa daga nesa. Baya motsi. Baya kusa. Amma yana kallon sa.

"Wa kai ne?" Shureim ya furta.

Sai muryar ta dawo — mai zurfi da duhu:

*"Ni ne wanda ba’a gani. Ni ne zuciyar shakku. Ni ne abin da kake iya zama, idan ka zaɓi duhu
a maimakon haske."*

Shureim ya juyo. Amma wannan halittar ta bace. A can gefe, ya ga fuskarsa — amma tana cikin
duhu, ta canza ta koma kamar na Zulmaaru.

"Ni ba zai yiwu in zama haka ba!" Shureim ya ce da ƙarfi.

Sai halittar ta bayyana kuma, wannan karon kusa da shi:

*"Wannan ba zabi bane — idan kana da iko, za ka fuskanci jarabawa. Ka fi karfin da kake
tsammani. Kuma za ka fuskanci ni – a ƙarshe."*

Tuni wutar da ke wajen ta ruru. Yahzara ta daka tsawa:
"Fito da shi!"

Shureim ya buɗe idanunsa da kuka a fuskarsa. Hannunsa yana rawa. Sai kawai ya ce:
"Na gan shi… wanda ba’a gani."

***

A can cikin duwatsun Zulmaaru, **Askur** ya dawo da gaggawa.
"Ya gan shi. Ya shiga duniyar tsafta. Amma ya ƙi bin hanya."

Zulmaaru ya kalli wani madubi mai jini yana motsi, ya ce:

"To yanzu… za mu tura **ƙiyayya cikin zuciyarsa**."

Sai ya furta ayoyi daga harshen da babu dan adam da zai iya fassara.

Madubin ya nuna fuskar **Nadrah** – ƙanwarsa Shureim.

"Ina ga nan ne za mu fara jarraba sa."

***

A ranar da ta biyo baya, Nadrah ta fara ganin mafarki iri ɗaya da Shureim ya taɓa gani:
– Gari ba rana.
– Mutane suna tafiya da baya.
– Wata yarinya tana kuka tana cewa: *“Ka dawo da haskenmu!”*

A can, wani murya ya ce:
*"Ki ce masa ya bar horo. Ki ce masa horon yana kashe masa ƙwaƙwalwa."*

Nadrah ta farka da hawaye.

***

Washegari, ta ce da Shureim:

“Dan Allah… ka daina wannan horon. Kullum kana canja. Idonka ya canza. Hankalinka ba irin
na da ba ne.”

Shureim ya girgiza kai:
“Na fara jin sa… wanda ba’a gani. Amma idan na daina, su za su ci nasara.”

“Mu fa ba sojawa ba ne!” Ta ce da kukan gaskiya. “Mu mutane ne.”

Shureim ya dafe kafadarta.
“To ai da mutane kamar mu ake fara gyara duniya.”

***

A dare, Yahzara ta kira Baba Ghalli da sirri.

"Shureim yana ganin wanda ba’a gani. Amma alamar duhu ya fara bayyana masa."

Baba Ghalli ya yi shiru, ya ce:
"To, lokaci ya yi da za mu farka da **Addanin Muƙamu** – makamin da ya taɓa fasa zuciyar
Zulmaaru."

Yahzara ta girgiza kai. “Shin har yanzu yana aiki?”

Baba Ghalli ya ce:

"Zamu gani. Amma idan Shureim ya ci karo da shi kafin ya shirya – to mu duka mun tafi.”



BABI NA 5 – Addanin Muƙamu

A cikin wata rijiya da aka rufe da duwatsu uku masu hatimi, Baba Ghalli da Yahzara suka tsaya
a gabanta. Wannan rijiya ba ta ruwa take ba – *ta makami ce*.

"Ga Addani Muƙamu a nan," inji Yahzara da muryarta mai sanyi, "makami da aka daƙa da jinin
waɗanda suka yaki Zulmaaru tun shekaru dubu da suka wuce. Amma ya kamata a tambaya:
shin Shureim na shirye?"

Baba Ghalli ya ce:
"Idan ba ya shirye ba, duniya bata da wata mafita."

Sai suka ɗaga hatimin farko – anji ƙara kamar ƙarar muryar mutane dubu da aka haɗa lokaci
guda.
Hatimin biyu kuma ya buɗe da ƙura da iska mai nauyi.
Na uku – sai rigima. Wani baƙin iska mai ƙamshi kamar jini da gawayi ya fito. Amma a tsakiyar
wannan – *Addani* yana kwance.

Ba wuƙa ba ne. Ba gatari ba ne. **Kamar ƙaramin haske ne mai harshen duhu a tsakiyar sa.**

***

A wannan lokaci, Zulmaaru yana zaune a cikin duniyar bokaye. Ya kira ɗaya daga cikin
**bokayen nan huɗu na ƙarshe**.

Sunansa: **Kaafid** – boka mai iya shiga cikin numfashi, wanda ake ce masa “mugu mai
murmushi.”

“Kaafid,” inji Zulmaaru, “yana gab da samun Addani. Ka je. Ka karɓe shi kafin rana ta sake
fitowa.”

Kaafid ya durƙusa da murya kamar wani saurayi:
“Za a zo da wuta, amma za a tafi da ƙura.”

***

A cikin sansani, Shureim ya zaune yana karanta wani rubutu daga takardar Yahzara.

Sai guguwa ta taso — ba iska ba, guguwa ce ta duhu, tana ɗauke da kamshi mai ɗaci.

Sai murya ta fito daga cikin iska:

**“Dau Addanin. Ko ka bar duniya ta faɗi.”**

Sai wani haske mai ƙamshi da zafi ya bayyana – Addani Muƙamu ya tashi daga rijiya yana
shawagi kamar yana jira wanda zai karɓe shi.

Shureim ya miƙe tsaye. Idonsa na walƙiya.

Sai Kaafid ya bayyana – fuskarsa kamar mace, jiki kamar tsutsa, muryarsa mai daɗi, amma
kowanne kalma tana da rikitacciyar ma’ana.

“Ka bani makamin nan, yaro. Baka san yadda ake amfani da shi ba.”

Shureim ya ce:
“Kai ne Kaafid? Wato wawan da ke iya ɓoye gaskiya a murmushi?”

Kaafid ya yi dariya. “Kuma kai ne wanda ke mafarki da rashin kwana. Ka duba, jikinka ba ya
ƙarfi. Ka bani shi, zan bar 'yar uwarka da rai.”

Shureim ya matsa kusa da Addani. Ya furta ayar da ya karanta a baya:

> *“Wanda ba ya jin tsoro, ba zai ga lahira ba. Amma wanda ya ji tsoro, zai girgiza duniya da
ɗigo.”*

Addani ya faɗo cikin hannunsa – yana duka jikin sa da walƙiya mai ƙanƙan da jiki.

Sai ya ce da Kaafid:
“Ka zo ka karɓa, idan har zuciyarka bata da ɗuhu.”

Kaafid ya ɗaga hannu, amma kafin ya isa — Addani ya fitar da harshensa kamar iska, ya sha
jikin Kaafid da saukar wuta.

Gwani ne Kaafid, amma wannan makami — *yana ciza zuciya kafin jiki.*

Kaafid ya yi ihu, ya ɓace kamar hayaki.

***

Shureim ya durƙusa, Addani yana hannu, jikinsa yana jini. Amma zuciyarsa – kamar karfe.

Yahzara da Baba Ghalli suka zo suka tsaya. Yahzara ta ce:

> “Yau, Addani ya karɓi shugaba. Amma ba a gama ba. Wannan harin – sai dai ‘girgiza.’

“Zulmaaru ya san yanzu cewa kai ba ƙaramin yaro bane.”

Shureim ya ce da kansa:
“Zan kare Nadrah. Zan kare mutanen gari. Ko da kuwa zuciyata zata fasa.”

***

A can cikin duhu, Zulmaaru ya ce da kansa:

> “Wanda zai yi tsayin daka – ya fara koyo. To bari mu fara da sirrin mahaifinsa…”





BABI NA 6 – Sirrin Mahaifi

Ranar ta biyo bayan faduwar Kaafid. Shureim yana kwance a ɗakin hutawa na sansanin
Maƙiyan Rana, Addani Muƙamu yana gefe yana walƙiya da sanyi. Jikinsa na jin ƙaƙƙarwa,
amma ruhinsa yana ƙaruwa da haske.

Sai Baba Ghalli ya shigo da akwatin katako mai sassaƙa — akwatin da aka rufe da hatiman
aljanu uku da sigar bismillah.

"Yau zan faɗa maka sirri," inji Baba, "wanda aka hana a ambato har tsawon shekaru 17 da ka
rayu."

Shureim ya tashi, idonsa na neman gaskiya.

Baba Ghalli ya buɗe akwatin — a ciki akwai **hoto** mai launin baƙi-da-fari. Akwai saurayi da
mace a hoton. Saurayin yana riƙe da takobi mai haske, macen kuma tana sanye da hijabi mai
walƙiya kamar zinariya.

"Ka san su?" Baba ya tambaya.

Shureim ya girgiza kai. "A’a."

“To saurari wannan,” Baba Ghalli ya ce, yana fara labarin da ba a taɓa faɗa ba:

> “Mahaifinka, **Usmaan Rayudu**, ba talaka bane. Shi ɗan daga cikin ‘yan ƙungiyar *Masu
Tsarki Bakwai* ne. Amma an jirkita tarihin su domin kada a sake samun irin su.

> Mahaifiyarka kuwa, **Sa’adatu**, ita ce ta tsare Addani Muƙamu a karo na ƙarshe kafin ta yi
asarar rai. A lokacin, sun janye daga duniya, sun ajiye kai tsaye cikin duhu.”

Shureim ya kalli hoton, idonsa cike